ایمنی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی
ایمنی تنها یک الزام قانونی نیست. ایمنی چیزی فراتر از قانون و دستورالعمل‌های اداری مرسوم است که برای حفظ سرمایه‌های انسانی و فیزیکی تمام شرکت‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ضروری است. روز ایمنی زمان مناسبی است تا تمرکز خود را بر روی ارتقا فرهنگ ایمنی در محیط کار بگذاریم و به اهمیت این موضوع در صنایع مختلف به‌ویژه نفت و گاز بپردازیم.HSE چیست؟
HSE مخفف سه کلمه انگلیسی Health، Safety و Environment است که در فارسی با نام بهداشت، ایمنی و محیط زیست شناخته می‌شود. وقتی به HSE اشاره می‌کنیم در حقیقت از یک سیستم مدیریتی یکپارچه سخن می‌گوییم. این سیستم در صنایع مختلف با هدف آسیب نرسیدن به سلامت کارکنان و افراد مرتبط در کنار وارد نکردن اثر منفی بر روی محیط‌زیست پیاده می‌شود.Health (بهداشت)
اولین بعد از این سیستم به بهداشت کارکنان مرتبط است. یعنی سیستم باید طوری برنامه‌ریزی شده باشد که از ایجاد بیماری‌های شغلی پیشگیری کند. به‌این‌ترتیب سلامت جسمی و روانی کارکنان تأمین و تضمین می‌شود. تغذیه مناسب، محیط کار سالم، معاینات پزشکی منظم و محیط خواب سالم برای کارکنانی که در نواحی دورافتاده کار می‌کنند، از جمله فعالیت‌های این حوزه است. در این راستا اگر عوامل زیان‌آوری در محیط کار وجود داشته باشد باید کنترل شود. این عوامل ممکن است شامل صدای زیاد، مواد شیمیایی و حتی عوامل استرس‌زا باشد.Safety (ایمنی)
وجه یا بعد دیگر HSE، ایمنی است. در این بعد برنامه‌ریزی‌ها طوری انجام می‌شود تا از حوادث ناشی از کار پیشگیری شود. به این ترتیب هم از آسیب دیدن یا مرگ نیروی کار پیشگیری می‌شود و هم از وارد شدن خسارت به تجهیزات و تأسیسات جلوگیری می‌شود. برای این کار باید خطرات موجود در محیط کار شناسایی و ارزیابی شوند. برای کاهش خطرات سیستم‌های ایمنی دقیق طراحی می‌شوند. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) و اجرای مجوز کار نیز برای افزایش ایمنی ضروری است. یکی از ضرورت‌های ایمنی در محیط کار وجود ارتباطات شفاف است. یعنی در هر لحظه باید برای تمام افراد درگیر مشخص باشد که چه کاری باید انجام شود، چگونه انجام شود، چه کسی مسئول است و چه اقدامات ایمنی باید رعایت گردد. همچنین باید به طور منظم بر اجرای صحیح کار و منطبق بودن آن با الزامات قانونی نظارت شود.Environment (محیط‌زیست)
سومین و آخرین بعد سیستم HSE، محیط‌زیست است. شرکت‌ها موظف هستند درباره کاهش آلودگی‌های محیط‌زیستی فعال باشند. در نتیجه باید برای کاهش آلودگی هوا، آب و خاک ناشی از فعالیت‌های صنعتی بکوشند. به‌ویژه در صنعت‌های آلوده‌کننده‌ای مانند نفت، گاز و پتروشیمی مدیریت صحیح و دفع ایمن پسماندهای عادی، صنعتی، و ویژه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همچنین فعالیت شرکت‌ها باید طوری باشد که بقای منابع طبیعی را برای نسل‌های آینده تضمین کند. رعایت الزامات قانونی محیط زیستی از جمله وظایف شرکت‌ها است. این مهم با کاهش آلودگی‌ها، مدیریت پسماند و کنترل مصرف برق و آب ممکن می‌شود.دلایل اهمیت ویژه HSE در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
صنعت‌هایی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، معدن و ساخت‌وساز ماهیت پرخطری دارند. کار با مواد اشتعال‌زا و سمی، کار در ارتفاع، کار در مکان‌هایی که احتمال ریزش دارند و کار روی تجهیزات یا ماشین‌آلاتی که نیاز به قطع کامل منابع انرژی (برق، هیدرولیک، بخار) دارند از مواردی هستند که خطر بالقوه چنین صنایعی را بیشتر می‌کنند. به همین دلیل طبیعی است که امکان وقوع حوادث بزرگ در این صنایع بالاتر خواهد بود. از طرف دیگر پیامدهای اقتصادی و زیان‌های مالی حوادث در صنعت نفت و گاز بسیار زیاد است و این موضوع اهمیت HSE را بیشتر می‌کند. موضوع تنها به خطرات موجود و آسیب‌های اقتصادی محدود نمی‌شود. مسئولیت اجتماعی شرکت‌های نفتی هم بسیار بزرگ است. این شرکت‌ها نیازمند اعتبار بین‌المللی هستند و باید بتوانند به طور عملی نشان بدهند که در قبال جامعه و محیط زیست مسئولیت‌پذیر هستند. استانداردها و قوانین بین‌المللی هم در مورد شرکت‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی سخت‌گیرانه تنظیم شده‌اند تا از ایمنی و پایداری این صنایع اطمینان حاصل کنند. طبیعی است که رعایت HSE به توسعه پایدار و رشد اقتصادی در کنار احترام به طبیعت و انسان‌ها منجر می‌شود.نقش آموزش HSE به کارکنان صنعت نفت و گاز
آموزش مداوم HSE به کارکنان یکی از مهم‌ترین اقدامات در جهت توسعه پایدار در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین نقش آموزش HSE حفاظت از جان کارکنان است. یادگیری خطرهای موجود، روش‌های کار ایمن و استفاده از تجهیزات مناسب احتمال بروز حوادث، جراحات و تلفات را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. اما چنین آموزش‌هایی نتایج بیشتری هم به دنبال خواهد داشت. جلوگیری از بروز حوادث، به معنای پیشگیری از زیان اقتصادی و کاهش هزینه‌ها نیز خواهد بود. به‌علاوه وقتی کارکنان در محل کار خود احساس امنیت می‌کنند، با روحیه بهتر و تعامل بیشتری کار خواهند کرد. پس بهره‌وری کارکنان افزایش پیدا می‌کند. از طرف دیگر کارکنان آموزش دیده به‌خوبی از اثرات صنعت خود بر محیط‌زیست آگاه هستند. آنها می‌توانند با آگاهی از الزامات محیط‌زیستی آسیب به طبیعت و محیط‌زیست را به کم‌ترین میزان ممکن برسانند. در ضمن رعایت الزامات HSE برای قانونی بودن فعالیت‌های کشور و حفظ اعتبار آن حیاتی است.دوره‌های HSE آکادمی نارگان
آکادمی نارگان با اجرای دوره‌های آموزشی HSE در محیط آموزشی کاملاً حرفه‌ای امکان تازه‌ای برای آموزش کارکنان شرکت‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایجاد کرده است. مهندسان جوان و علاقه‌مندان می‌توانند به صورت فردی در این دوره‌ها شرکت کرده و دانش فنی خود را افزایش دهند. همچنین امکان برگزاری کلاس‌های گروهی برای شرکت‌ها فراهم شده است. تنوع بالای دوره‌ها و اجرای آنها زیر نظر اساتید متخصص و مهندسین مجرب شرکت نارگان باعث شده تا کیفیت آموزشی دوره‌های بسیار بالا باشد و تجربه‌های عملی قابل‌توجهی در اختیار شرکت‌کنندگان این دوره‌ها قرار گیرد.
